Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
19 treff

Nynorskordboka 19 oppslagsord

oransje 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk arancia, omlaga etter arabisk; frå persisk

Tyding og bruk

oransje (2 farge eller fargestoff
Døme
  • bruke oransje og raudt som basisfargar i måleriet
Artikkelside

oransje 2

adjektiv

Opphav

jamfør oransje (1

Tyding og bruk

med farge som skalet på ein appelsin;
Artikkelside

raud

adjektiv

Opphav

norrønt rauðr, samanheng med latin ruber; jamfør rubin

Tyding og bruk

  1. som har ein farge som blod (og som ligg mellom oransje og fiolett i fargespekteret)
    Døme
    • raude roser;
    • vere raud og frisk i kinna;
    • eit raudt hus
  2. politisk radikal;
    Døme
    • politisk er han temmeleg raud

Faste uttrykk

  • den raude hanen gjel
    det brenn;
    det er brann
    • brannvernet har plikt til å rykkje ut når den raude hanen gjel
  • ikkje ha eit raudt øre
    vere heilt blakk
  • på raude rappen
    med ein gong;
    på flygande flekken
  • raud dag
    dag som er markert med raud skrift i kalender;
    fridag
  • raud lykt
    • lykt med raudt glas som blir tend (ved inngangen til ein sal) når billettane til ei framsyning eller ein konsert er utselde
    • fullt hus (1)
      • stykket vart vist kveld etter kveld for raude lykter
  • raud strek
    • raudfarga strek som markerer feil i ein tekst
      • få mange raude strekar
    • grense mellom det som er akseptabelt og det som er uakseptabelt
      • foreldre må setje nokre raude strekar for barna
  • raud tråd
    berande idé, hovudtema
    • gå som ein raud tråd gjennom boka
  • raude gardar
    • avdelingar av væpna kommunistar som har spela ei rolle under uro og revolusjonar i fleire europeiske land
    • ungdomsgrupper som skulle gjennomføre kulturrevolusjonen i Kina 1966–68
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • raude tal
    tal som syner underskot i rekneskapen for ein driftsperiode
  • raudt kort
    • i idrett: kort som domar viser til utøvar som blir utvist frå tevling eller kamp
    • motseiing, innvending
      • fleire av debattantane burde ha fått raudt kort
  • raudt lys
    • stoppsignal (1)
      • få bot for å køyre på raudt lys
    • det å seie eller få nei til noko;
      avslag (2)
      • regjering gav raudt lys for avgifta;
      • dei fekk raudt lys for prosjektet
  • verke som ein raud klut
    vere årsak til sinne
Artikkelside

gul 2

adjektiv

Opphav

norrønt gulr

Tyding og bruk

som har ein farge som eggeplomme eller mogen sitron (og som ligg mellom oransje og grønt i fargespekteret)
Døme
  • gule roser;
  • ei gul regnjakke;
  • gule erter;
  • kornet er gult;
  • slå seg gul og blå

Faste uttrykk

  • gul feber
  • gult kort
    kort med gul farge som tener som åtvaring for stygt spel, særleg i fotball
  • gult lys
    trafikklys som varslar overgang frå grønt lys (1) til raudt lys
Artikkelside

sprakande

adjektiv

Opphav

av sprake (2

Tyding og bruk

  1. som smell og knitrar
    Døme
    • sprakande lyd;
    • eit sprakande bål
    • brukt som adverb:
      • veden er sprakande tørr
  2. som gneistrar og skiftar fargenyansar
    Døme
    • sprakande haustfargar
    1. brukt som adverb:
      • ein sprakande oransje solnedgang
Artikkelside

oransjeraud

adjektiv

Tyding og bruk

Artikkelside

kantalupp

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk cantaloup

Tyding og bruk

liten melon med grønleg, vortete skal og lysegrønt eller oransje søtt fruktkjøt
Artikkelside

jordskokk

substantiv hankjønn

Opphav

etter tysk Erdschocke, omlaga av Artischocke ‘artisjokk’

Tyding og bruk

  1. plante i korgplantefamilien med gule eller oransje blomstrar og potetliknande rotknollar;
    Helianthus tuberosus
  2. etande rotknoll av jordskokk (1)
Artikkelside

kromoplast

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gult, oransje eller raudt fargestoff i protoplasma
Artikkelside

kantaluppmelon

substantiv hankjønn

Opphav

førsteleddet av fransk cantaloup

Tyding og bruk

liten melon med grønleg, vortete skal og lysegrønt eller oransje søtt fruktkjøt
Artikkelside
Side 1 av 2