Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

minimum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin minimum, nøytrum av minimus ‘minst’

Tyding og bruk

  1. det lågast eller minst moglege av noko;
    nedre grense;
    motsett maksimum
    Døme
    • utgiftene vart skorne ned til eit minimum
  2. brukt som adverb: minst (4)
    Døme
    • det går med minimum 70 000 kr
Artikkelside

på

preposisjon

Opphav

av norrønt upp á ‘opp på’

Tyding og bruk

  1. brukt om plassering mot eit underlag eller inntil noko
    Døme
    • maten står på bordet;
    • sitje på benken;
    • liggje på stranda;
    • lese på senga;
    • biletet heng på veggen;
    • stå på ei liste
  2. brukt om plassering i noko
    Døme
    • det er vatn på flaska;
    • ha pengar på lomma
  3. brukt ved nemning for lokalitet, område eller liknande
    Døme
    • bu på ein gard;
    • vere ute på sjøen
  4. brukt ved namn på øyar og dei fleste byane i innlandet
    Døme
    • vere heimehøyrande på Stord;
    • bu på Lillehammer
  5. brukt ved nemning av lokale, institusjon eller liknande
    Døme
    • gå på konsert;
    • vere på skulen;
    • dei er ute på byen
  6. brukt ved ord for kroppsdel
    Døme
    • kome seg på beina;
    • stå på hendene;
    • ha hår på brystet;
    • træ ein ring på fingeren
  7. brukt ved ord for transportmiddel
    Døme
    • setje seg på sykkelen;
    • gå på ski;
    • om bord på båten
  8. brukt for å vise tilknyting mellom del og heilskap
    Døme
    • taket på huset;
    • ulla på sauen;
    • enden på visa
  9. brukt ved nemningar for eigenskapar i forhold til noko anna
    Døme
    • breidda på vegen;
    • fargen på veggen;
    • storleiken på beløpet
  10. brukt i uttrykk som nemner relasjon, situasjon eller liknande
    Døme
    • gleda er på mi side;
    • ta noko på seg;
    • helse på nokon;
    • vente på noko;
    • få tid på seg;
    • kjenne noko på seg;
    • sove på saka;
    • vere ekspert på fleire område;
    • resultatet er på nivå med det i fjor
  11. brukt i tidsuttrykk
    Døme
    • midt på dagen;
    • på sine gamle dagar;
    • gjere noko på ein time;
    • hytta har ikkje vore i bruk på år og dag;
    • eg har ikkje vore der på mange år
  12. brukt for å indikere ei rekkje;
    Døme
    • tusen på tusen;
    • gong på gong
  13. brukt ved ord som nemner årsak, middel eller måte
    Døme
    • på eigen kostnad;
    • vere på jakt;
    • klare seg på eit vis;
    • ta fisk på garn;
    • skyte på langt hald;
    • truge nokon på livet;
    • køyre på høggir;
    • krevje husleige på forskot;
    • lese bøker på engelsk;
    • spele eit stykke på oppmoding frå publikum
  14. med omsyn til
    Døme
    • stor på vokster;
    • på godt og vondt
  15. med hjelp av
    Døme
    • motoren går på bensin;
    • konkurrere på kvalitet
  16. brukt ved talstorleikar
    Døme
    • ein fisk på to kilo;
    • ein sum på 1 000 kr;
    • ein periode på minimum ti år
  17. brukt ved fordeling
    Døme
    • det blir 200 kr på kvar
  18. brukt ved rørsle eller flytting av noko
    Døme
    • lyfte på hatten;
    • gløtte på døra
  19. om det å sanse eller vende seg til: i retning av noko eller nokon;
    mot
    Døme
    • rope på nokon;
    • sjå på tv;
    • han tittar på henne
  20. brukt som verbalpartikkel
    Døme
    • drive på med noko;
    • det fryser på;
    • det stod ikkje lenge på;
    • det tok hardt på;
    • vinden står på;
    • kan eg sitje på med deg?
    • slå på radioen
  21. brukt saman med verb i uttrykk med ‘seg’
    Døme
    • kle på seg;
    • la vente på seg;
    • han har lagt på seg
  22. brukt som adverb: i aktiv tilstand
    Døme
    • tv-en er på;
    • lyset står på

Faste uttrykk

  • ha noko på nokon
    skulde nokon for noko ugunstig eller ulovleg
    • politiet har noko på han
  • likne på
    sjå ut som
    • han liknar på mor si
  • på fote
    i orden, i tilfredsstillande tilstand
    • få noko på fote;
    • hjelpe nokon på fote;
    • kome seg på fote att
  • på førehand
    i førevegen;
    føreåt, tidlegare
    • skrive kontrakt på førehand;
    • eg fekk ingen informasjon på førehand
  • på grunn av
    som følgje av;
    forkorta pga.
    • brua er stengd på grunn av uvêret
  • på kryss og tvers
    i alle retningar
    • dei søkte gjennom området på kryss og tvers
  • på langs
    i lengderetninga
    • skjere loffen på langs;
    • på langs og på tvers
  • på skeive
    på skakke, på skrå
    • kassene står på skeive
  • på tverke
    ulagleg, bakvendt
    • dette kjem på tverke for meg;
    • alt går på tverke i dag
  • stå på
    • gå føre seg;
      hende
      • kva er det som står på her?
      • krangelen stod ikkje lenge på
    • henge i;
      jobbe hardt
      • elevane har verkeleg stått på i dag
  • vere på han
    vere i aktivitet
    • han er tidleg på han
  • vere på
    med trykksterkt ‘på’: vere vaken og engasjert
    • for å lukkast må ein alltid vere på
Artikkelside

maksimum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin , av maximus; gjennom maksimal

Tyding og bruk

  1. høgdepunkt, øvre grense;
    motsett minimum
    Døme
    • flaumen nådde maksimum i helga
  2. brukt som adverb: høgst (2)
    Døme
    • ventetida er maksimum tre timar
Artikkelside

minimalisere

minimalisera

verb

Tyding og bruk

gjere så liten som mogleg;
fastsetje som minimum;
Artikkelside

minstemål

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør mål (1

Tyding og bruk

  1. minste tillatne mål
    Døme
    • det er ikkje lov å ta fisk som er under minstemålet
  2. Døme
    • det trengst eit minstemål av røynsle
Artikkelside

min.

forkorting

Tyding og bruk

  1. forkorting for minimal
  2. forkorting for minimum
Artikkelside

mini-

prefiks

Opphav

gjennom engelsk; frå latin

Tyding og bruk

prefiks (1) i ord som uttrykkjer at noko er lite;
i ord som miniatyr, minimal og minimum
Artikkelside

lågmål

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør mål (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein må kunne krevje eit lågmål av kunnskapar;
    • halde utgiftene på eit lågmål;
    • partiet er nede på eit lågmål i oppslutnad
  2. nedre grense for kva som er akseptabelt
    Døme
    • å stikke frå ansvaret er lågmål;
    • kommentaren ligg på eit moralsk lågmål
Artikkelside

undermål

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. for lite mål;
    for lita mengd
    Døme
    • tømmer av undermål
  2. Døme
    • halde undermålet
Artikkelside

forvaring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å forvare, ta vare på
    Døme
    • forvaring av mat;
    • mellombels forvaring i ei pappøskje
  2. arrest (1), det å halde fengsla
    Døme
    • politiet tok våpna i forvaring;
    • personen vart innsett til fengsla forvaring
  3. i jus: straff utan endeleg sluttid for særs alvorleg kriminalitet
    Døme
    • den sikta vart dømd til forvaring i minimum ti år
Artikkelside
Side 1 av 2