Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
53 treff

Nynorskordboka 53 oppslagsord

hylle 2

hylla

verb

Opphav

norrønt hylla; av holl

Tyding og bruk

  1. vise beundring eller vyrdnad;
    Døme
    • hylle ein på 70-årsdagen;
    • hylle vinnaren
  2. om eldre forhold: sverje truskap mot
    Døme
    • hylle kongen
  3. ta imot i huset, vere venleg mot
    Døme
    • ein skulle aldri hylle slike folk – sleppe dei inn i huset
  4. halde seg til, stø
    Døme
    • hylle slike meiningar
Artikkelside

hylle 1

substantiv hokjønn

Opphav

samanheng med hjell

Tyding og bruk

  1. vassrett bord eller plate, festa på vegg, i skap eller liknande, til å leggje eller setje ting på
    Døme
    • ein reol med mange hyller;
    • leggje middagsmaten på ei hylle i kjøleskapet
  2. møbel med fleire vassrette bord over kvarandre festa til sidevegger
    Døme
    • setje bøker i hylla
  3. avsats i fjellvegg;
    Døme
    • ei hylle i fjellet

Faste uttrykk

  • frå/på øvste hylle
    blant dei eller det beste
    • plukke musikarar frå øvste hylle;
    • dei kan velje på øvste hylle av gode stader å bu
  • kome på rett hylle
    kome på rett plass i livet;
    ha eit yrke som svarer til dei evner og interesser ein har
  • leggje noko på hylla
    slutte med noko
    • ho har lagt lærarjobben på hylla
Artikkelside

ære 1

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt æra; frå lågtysk ere

Tyding og bruk

  1. vyrdnad, heiderleg omdømme, gjetord, ry, glans, respekt
    Døme
    • vinne ære
    • i ordtak:
      • når lorten kjem til ære, veit han ikkje korleis han vil vere;
      • kome til (heider og) ære;
      • setje si ære i å gjere det bra
  2. (sterk) ros, høg grad av påskjøning, hylling;
    Døme
    • dette er til ære for deg
      • æra er lettare gått enn fått;
      • det var ei ære for staden at kongen kom på vitjing;
      • gjere ære på ein – rose, hylle ein;
      • han gjorde oss den æra at han kom;
      • vere all ære verd – fortene ros, vørdnad
  3. noko som heidrar ein, noko som gjev vyrdnad, gjetord
    Døme
    • det er ikkje stor ære i det;
    • det er inga ære i slikt
  4. kjensle hos det einskilde mennesket av indre verd;
    Døme
    • ho bar inga ære i seg;
    • dette går på æra mi;
    • gå på æra laus;
    • eit folk utan ære;
    • gå eins ære for nær
    • òg: godt namn og rykte
      • redde æra
    • i høgtideleg lovnad
      • underskrive sjølvmeldinga på ære og samvit
  5. Døme
    • i tukt og ære;
    • ikkje ha ære i livet
  6. Døme
    • gjere ein ei ære;
    • den som gjer ei ære, får ei ære att;
    • den eine æra er den andre verd

Faste uttrykk

  • gjere ære på maten
    vise at ein set pris på maten
  • ha/få æra for
    vere den som fortener ros for (noko)
    • dei frivillige har all æra for framgangen;
    • mor mi skal få mykje av æra for at eg hadde ei så fin barndom
  • vise nokon den siste æra
    vere til stades i gravferda til nokon
Artikkelside

stas

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere kledd i sin finaste stas
  2. fest og moro;
    glede
    Døme
    • barna synest det er stor stas med jula;
    • det vart stor stas da dei trefte kvarandre att

Faste uttrykk

  • gjere stas på nokon
    hylle nokon
  • heile stasen
    alt saman
    • vi stua heile stasen inn i bua
  • på stas
    til pynt;
    unyttig, uverksam
    • pianoet i stova stod berre til stas;
    • ho sat på stas dagen lang
  • til stas
    til pynt
Artikkelside

solhylle

substantiv hokjønn

Opphav

av hylle (1

Faste uttrykk

  • setje/gjere/lage solhylle
    skyggje med handa over auga mot sollyset
    • far måtte setje solhylle for å sjå betre;
    • ho lagar solhylle med handa;
    • dei gjorde solhylle over auga
Artikkelside

prise 3

prisa

verb

Opphav

norrønt prísa; same opphav som pris (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • prise Gud
  2. uttrykkje glede eller takksemd over;
    setje pris på;
    verdsetje
    Døme
    • prise maten

Faste uttrykk

  • prise seg lykkeleg
    vere glad og takksam
    • han kan prise seg lykkeleg som slapp så lett frå det
Artikkelside

kast

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kast; jamfør kaste (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kast med stor ball;
    • eit langt kast
  2. lengd ein kan kaste
    Døme
    • bu berre eit kast frå kvarandre;
    • ho vann med eit kast på 78 meter
  3. det å setje not eller kaste snøre i vatn eller sjø;
    Døme
    • eit godt kast;
    • dei fekk makrell på kvart kast
  4. brå rørsle;
    rykk;
    Døme
    • eit kast med nakken
  5. det å leggje eller kaste tau, tråd eller liknande rundt noko;
    Døme
    • eit kast på nåla;
    • eit kast rundt ein påle
  6. hopp med vending, særleg i dans
  7. plagg eller tørkle til å slengje på seg;
  8. Døme
    • kome i kast med bjørnen;
    • han hadde vore i kast med naboen
  9. dyngje eller haug som er kasta i hop;
  10. stad til å leggje ting på, særleg om ei hylle på sida av skorsteinen

Faste uttrykk

  • gje seg i kast med
    gå i gang med
  • kast i kast
    rundt og rundt
    • ho trilla kast i kast ned trappa
Artikkelside

feil 2

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • svaret er feil;
    • få feil nummer;
    • kome på feil hylle
  2. brukt som adverb: gale, i miss
    Døme
    • gå feil

Faste uttrykk

  • slå feil
    ikkje slå til;
    mislykkast
    • kornhausten har slått feil;
    • det slår aldri feil
  • ta feil
    dømme gale;
    ha urett
    • eg fann ut at eg tok feil
Artikkelside

fagne

fagna

verb

Opphav

norrønt fagna

Tyding og bruk

  1. Døme
    • alt som fagnar meg
  2. ta vel imot;
    Døme
    • gjesten vart vel fagna
  4. Døme
    • fagne heidersgjesten;
    • fagne talen

Faste uttrykk

  • fagne seg
    gle seg;
    vere glad
Artikkelside

gjere stas på nokon

Tyding og bruk

hylle nokon;
Sjå: stas
Artikkelside
Side 1 av 6