Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 150 oppslagsord

bær 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ber

Tyding og bruk

  1. lita, saftig frukt av ymse planter, til dømes blåbær, jordbær og molte
    Døme
    • plukke bær i skogen;
    • lage syltetøy av bær frå hagen
  2. i botanikk: saftig frukt (2) som ikkje opnar seg når ho blir mogen, og som i regelen inneheld mange frø

Faste uttrykk

  • ikkje skjøne bæret
    ikkje forstå noko som helst
    • elevane skjøna ikkje bæret då læraren forklarte likningar med to ukjende;
    • dette skjønar eg ikkje bæret av

bær 2

adjektiv

Opphav

norrønt bærr; av bere (3

Tyding og bruk

om ku: som skal kalve eller har kalva
Døme
  • kua er bær i jula

fem om dagen

Tyding og bruk

mål om å ete minst fem porsjonar frukt, bær og grønsaker kvar dag;
Sjå: fem
Døme
  • minst fem om dagen er ein god leveregel

ikkje skjøne bæret

Tyding og bruk

ikkje forstå noko som helst;
Sjå: bær, skjøne
Døme
  • elevane skjøna ikkje bæret då læraren forklarte likningar med to ukjende;
  • dette skjønar eg ikkje bæret av

matauk, matauke

substantiv hankjønn

Opphav

etterleddet har same opphav som auke (1

Tyding og bruk

det å auke forsyninga av mat;
tilskot til kosten;
Døme
  • drive matauk;
  • plukke bær og sopp som matauk

kjerne

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kjarni; samanheng med korn

Tyding og bruk

  1. frø i steinfrukt, bær, nøtter og korn
  2. inste, sentrale del av noko
  3. sentrale personar i lag, parti eller liknande
    Døme
    • den harde kjernen av jazzentusiastar
  4. viktigaste innhald;
    Døme
    • kjernen i det som er sagt

kart 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt kǫrtr, opphavleg ‘noko som er innskrumpa’

Tyding og bruk

  1. umogen frukt eller umoge bær
    Døme
    • plukke kart
  2. i overført tyding: liten ting eller person
    Døme
    • han er berre ein kart

Faste uttrykk

  • ikkje ein kart
    absolutt ingen
    • ikkje ein kart var å sjå

mineral

substantiv inkjekjønn

Opphav

av mellomalderlatin mineral(e), av minera ‘metallåre’; samanheng med mine (2

Tyding og bruk

  1. fast, uorganisk stoff av einsarta kjemisk samansetning som finst i jordskorpa
    Døme
    • feltspat og kvarts er grupper av mineral;
    • bergartene er bygde opp av mineral
  2. grunnstoff som ein må tilføre kroppen gjennom mat og drikke
    Døme
    • bær inneheld rikeleg med vitaminar og mineral

busk

substantiv hankjønn

buske

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt buskr

Tyding og bruk

  1. etter måten låg, fleirårig plante med trevorne greiner som greinar seg nær jorda
    Døme
    • tre og buskar;
    • ha buskar med bær i hagen;
    • myra veks att med buskar og kratt
  2. lite tre som liknar ein busk (1)

bouquet, buké, buke

substantiv hankjønn

Uttale

bukeˊ

Opphav

frå fransk; same opphav som bukett

Tyding og bruk

særleg om vin: fin ange, duft;
Døme
  • ein vin med fint utvikla bouquet av raude bær og krydder