Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
18 treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

andsynes

preposisjon

Tyding og bruk

  1. andlet til andlet;
    beint framfor, beint imot
    Døme
    • sitje, stå andsynes kvarandre
    • som adverb:
      • sitje andsynes på toget
  2. i (til)høve til;
    med omsyn til
    Døme
    • ansvaret andsynes familien
Artikkelside

takk 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt þǫkk

Tyding og bruk

  1. kjensle av skyldnad og velvilje andsynes nokon som har gjort ein ei teneste eller synt velvilje;
    Døme
    • eg var overvelda og full av takk
  2. teikn på takk (1, 1) i form av ytring eller anna handling
    Døme
    • ei gåve til takk;
    • få ei blomebukett som takk for arbeidet;
    • vere takk skuldig;
    • du skal ha takk for innspelet
  3. brukt i utrop for å gje uttrykk for takksemd;
    brukt i høfleg samtykke eller avslag
    Døme
    • takk for hjelpa!
    • takk for maten!
    • så takk!
    • ja takk;
    • nei takk
  4. brukt ironisk om gjengjeld som syner manglande takksemd
    Døme
    • det var takken for å vere hjelpsam!

Faste uttrykk

  • da skal du ha takk
    brukt som uttrykk for negativ overrasking: da er det gjort;
    da nyttar ingen ting
  • mange takk
    brukt for å uttrykkje at ein er svært takksam
  • sjølv takk
    takk, det same;
    takk til deg òg
    • takk for laget! – Sjølv takk!
  • ta til takke med
    nøye seg med
  • takk for sist
    • brukt som helsing: takk for samværet førre gongen vi møttest
    • brukt for å uttrykkje at nokon gjer gjengjeld eller hemner seg på nokon
  • takk og farvel
    det at noko tek slutt
    • dette er takk og farvel til norsk toppfotball
  • takk og pris
    brukt for å uttrykkje at ein er letta eller takksam;
    heldigvis
    • takk og pris for at vi bur i eit demokrati;
    • takk og pris kom ho seg unna
  • takk vere
    på grunn av
Artikkelside

kontra 2

preposisjon

Opphav

gjennom italiensk; frå latin

Tyding og bruk

imot, andsynes, i høve til
Døme
  • buss kontra privatbil

Faste uttrykk

  • pro og kontra
    for og imot;
    pro et contra
  • slå kontra
    • gjere motstand;
      slå tilbake
      • gjestelaget tok føringa, men heimelaget slo kontra
    • meine det motsette;
      ombestemme seg
      • sjefen slår kontra og vil ha ordninga i gang likevel
Artikkelside

framfor, framføre 1

preposisjon

Tyding og bruk

  1. Døme
    • matta framfor senga;
    • liggje like framfor nasen på ein;
    • gå framfor meg!
    • sjå framfor seg;
    • ‘g’ blir uttalt ‘j’ framfor ‘i’;
    • stå framfor ei forsamling;
    • stå framfor eit problem;
    • ha tida framfor seg
  2. heller enn, i staden for, framom
    Døme
    • velje pengar framfor ære;
    • denne planen har føremoner framfor den andre;
    • eg byrjar å gå framfor å stå og vente

Faste uttrykk

  • framfor alt
    meir enn noko anna;
    først og fremst
Artikkelside

vis-à-vis, vis-a-vis

preposisjon

Uttale

visaviˊ

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

  1. andsynes, midt imot;
    Døme
    • sitje vis-à-vis kvarandre i kupeen
    • brukt som adverb:
      • han sit i sofaen vis-à-vis
  2. i overført tyding: i tilhøvet til;
    når det gjeld;
    Døme
    • stå friare vis-à-vis utlandet
Artikkelside

unnfallen

adjektiv

Tyding og bruk

altfor ettergjevande og føyeleg;
for veik andsynes press
Døme
  • ei unnfallen haldning
Artikkelside

stripete

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som har striper (1
    Døme
    • ein stripete duk
  2. om norske forhold under okkupasjonen 1940–45: samarbeidsvillig eller ettergjevande andsynes Nasjonal Samling og tyskarane
Artikkelside

blasert

adjektiv

Uttale

blaseˊrt

Opphav

av fransk blasé ‘overmetta, sløva’

Tyding og bruk

likesæl andsynes opplevingar som ville gjort inntrykk på andre;
Døme
  • eit blasert publikum
Artikkelside

weltschmerz

substantiv hankjønn

Uttale

veltsjmerts

Opphav

tysk av Welt ‘verd (I)’ og Schmerz ‘smerte’

Tyding og bruk

slags romantisk melankoli andsynes den kalde, prosaiske verda;
livstrøyttleik
Artikkelside

framandskap

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere framand;
kontaktløyse, avstand (2)
Døme
  • framandskapen får innpass;
  • framandskap andsynes miljøet
Artikkelside
Side 1 av 2