ta, take
taka
verb
Opphav
norrønt takaTyding og bruk
- gripe (etter), fate, halde
Døme
- ta boka;
- ta fatt i, på noko;
- ta av ei vare til nokon – halde av, reservere
- kle
- ta av, på (seg) trøya;
- ta av i kortspel;
- ta til våpen;
- ta ordet;
- ta av for vinden – live, gje livd;
- ta opp ei sak (til drøfting);
- ta i eid;
- ta til nåde;
- ta til orde;
- ta til vitet;
- ta seg saman;
- ta feil;
- ta sjansen;
- ta tak i nokon;
- sinnet tok han – greip han;
- ta ei avgjerd
- røre, kome nær, nå;kjennast, merkast, ha verknad (på), røyne (på)
Døme
- ta i, på noko;
- ta seg på kneet, for panna;
- det gjer vondt å ta på der eg slo meg;
- for varmt å ta i, på;
- ta varsamt på nokon;
- ikkje ta i ei bok – ikkje lese ei (einaste) bok;
- flyet tek bakken – flyet landar;
- dei tok land lengst mot nord – nådde;
- bordet tok i veggen;
- høvelen tek dårleg – når dårleg ned i treet;
- dei nye skoa tek over rista – klemmer;
- sola, vinden tek godt;
- arbeidet tek på (kreftene) – røyner på;
- sjukdomen tok på han;
- det tek i knea
Døme
- ta nokon i lære;
- ta til ektefelle;
- ta til seg to foreldrelause;
- ta for pengane si skuld – gifte seg med;
- ta fisk på snøre;
- ta opp poteter;
- ta heim varer;
- ta pengar ut or banken;
- sitatet er teke frå Snorre;
- faen ta (deg)!
- ta tjuven;
- ta til fange;
- ta ballen;
- pus ta han!
- ta imot ballen, gjestene, helsinga;
- ta gull(medalje);
- ta stikk;
- ta roret;
- ta over styret;
- ta makta;
- ta nokon med det gode;
- dei tok inn mykje i inngangspengar;
- ta høg rente;
- ta 50 kr for turen;
- nokre verb tek dativ på tysk;
- ta trappa i eitt byks;
- ta ei festning;
- ta noko med vald;
- ta seg til rette;
- ta lommeboka frå nokon;
- nabohuset tek (bort) sola;
- ta luven frå – sjå luv (2;
- ta hemn;
- ta att ei gåve;
- kvar skal ho ta pengar frå?
- ta noko i arv, bruk;
- ta form – få, oppnå;
- ta seg i vare;
- ta varsel;
- ta mot til seg;
- ta lærdom av noko;
- ta post i barneskulen;
- båten tek sjøen lett;
- ta doktorgrad;
- ta kongsnamn;
- ta på si kappe – sjå kappe (1);
- ta ansvaret, skulda for noko;
- ta vågnaden med noko;
- ta plass;
- ta den grå dressen;
- ta tida til hjelp;
- ta eit bilete, ei avskrift;
- ta seg til noko – gjere;
- ta ein operasjon – bli operert;
- ta kjolen inn i livet;
- ta temperaturen, mål – lese av;
- ta tran;
- ta seg ein matbit;
- ta toget
- i idrett:
- ta ut (av) laget
- ha eller tvinge seg til samlege med
- han tok henne fleire gonger
Døme
- ho tok forklaringa raskt;
- ho tok det bra, med fatning;
- ta det tungt, lett;
- ta noko på alvor;
- ta seg noko ad notam;
- ta noko bokstavleg;
- dei tok han for ein annan;
- kva tek du meg for?
- ta koking;
- ta eld – fate eld;
- ta tukt;
- ta skade;
- ta ende
- refleksivt:
- hoppa tok seg
Faste uttrykk
- ta attnå att
- ta attòg: gjere motstand
- ta eit takrefse (nokon)
- ta etterherme etter;
etterlikne, kopiere - ta for segsnakke alvorleg med (nokon)
- ta igjere ein ekstra innsats
- ta kalvbli drektig
- ta lett påikkje la gå inn på seg
- ta med segføre med seg, røyne og minnast
- ta på ordet(uventa) gjere det (nokon) seier, slå til på tilbod
- ta på sengaoverraske (nokon)
- ta seg forgripe etter noko å halde seg i
- ta seg til(byrje å) gjere (noko) (som fast verksemd)
- ta seg ut(etter eng.) drive seg til det ytste
- ta segbli drektig
- ta til takke medmåtte vere nøgd med
- ta tilbyrje