Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 495 oppslagsord

rekordstor

adjektiv

Tyding og bruk

størst i sitt slag (til no)

Døme

eit rekordstort underskot;
det var rekordstor deltaking på folkemøtet

Artikkelside

rekordlåg

adjektiv

Tyding og bruk

lågast i sitt slag (til no)

Døme

rekordlåg arbeidsløyse

Artikkelside

grunnleggje, grunnlegge

grunnleggja, grunnlegga

verb

Tyding og bruk

byrje på;
skipe, etablere, danne
Døme
- grunnleggje ein by;
- dei hadde lenge snakka om å grunnleggje sitt eige parti
byggje (på), tufte (2, 2)
Døme
- politikken er grunnlagd på radikale idear

Artikkelside

grundig

adjektiv

Opphav

av grunn (

Tyding og bruk

omhyggjeleg, djuptgåande, nøye

Døme

vere grundig i arbeidet sitt;
verksemda sette i gong ein grundig gjennomgang av produksjonen

brukt som adverb
- arbeide grundig;
- ta grundig feil;
- arbeidet er overtydande og grundig gjort

Artikkelside

glimre

glimra

verb

Opphav

samanheng med glime (

Tyding og bruk

kaste skinande glans;
skine sterkt;
glime (2
merkje seg ut;
briljere, imponere
Døme
- glimre med kunnskapane sine

Faste uttrykk

det er ikkje gull alt som glimrar
ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
glimre med sitt fråvær
utmerkje seg ved ikkje å vere til stades

Artikkelside

glideflukt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det at fuglar seglar i lufta utan å røre vengene, eller at fly flyg utan hjelp av motor
Døme
- ein fugl i glideflukt;
- flyet er i glideflukt
i overført tyding: det å stille og umerkeleg endre synspunkt eller ståstad
Døme
- politisk glideflukt;
- dei er i glideflukt vekk frå sitt eige forslag

Artikkelside

element

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin elementum ‘grunnemne, grunnsetning’

Tyding og bruk

i kjemi: grunnstoff (1)
i antikk naturvitskap: urstoff
del av eit heile;
grunndel, ingrediens, komponent
Døme
- setje opp hus av prefabrikkerte element;
- dei ulike elementa i forteljinga;
- eit forstyrrande element i saka
særleg i fleirtal: personar som høyrer til i eit samfunnslag, ein organisasjon eller likande
Døme
- destruktive element;
- ytterleggåande element
særleg i fleirtal: naturkrefter
Døme
- stri mot elementa
i fysikk: apparat som gjev elektrisk straum ved kjemiske prosessar;
del av elektrisk batteri (4)
i matematikk: del av ei mengd (2)

Faste uttrykk

dei fire elementa
jord, vatn, luft og eld
det våte element
vatn, væske;
sjø, hav
i sitt rette element
i sitt naturlege miljø;
der ein liker seg

Artikkelside

forvalte sitt pund

Tyding og bruk

Sjå: pund

bruke dei evnene og midlane ein har, best mogleg
Døme
- fotballaget har forvalta sitt pund godt
forvalte midlar ein har fått ansvaret for
Døme
- arvingen hadde forvalta pundet sitt på ein god måte

Artikkelside

pund

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt pund; av latin pondus ‘vekt’

Tyding og bruk

eldre norsk vekteining, særleg nytta om skålpund
- - bismarpund
  - lispund
  - skippund
mynteining i Storbritannia og fleire andre land
Døme
- engelske pund;
- i Storbritannia er 1 pund = 100 pence;
- i Egypt, Sudan, Libanon og Syria er 1 pund = 100 pjaster

Faste uttrykk

forvalte sitt pund
- bruke dei evnene og midlane ein har, best mogleg
  fotballaget har forvalta sitt pund godt
- forvalte midlar ein har fått ansvaret for
  arvingen hadde forvalta pundet sitt på ein god måte

Artikkelside

dag

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dagr; samanheng med døgn

Tyding og bruk

del av døgnet da det er lyst
Døme
- dag og natt;
- dagen gryr;
- langt på dag;
- han kom utpå dagen
brukt i helsing
Døme
- god dag!
- ha ein fin dag!
arbeidsdag
Døme
- arbeide full dag;
- vere ferdig for dagen
døgn som tidsrom
Døme
- ein dags tid;
- om 14 dagar;
- året har 365 dagar
døgn som tidspunkt;
dato
Døme
- kva for dag har vi i dag?
- tredje dag jul;
- til lykke med dagen!
- ord for dagen
brukt om ubestemt fastsetjing av tid
Døme
- frå den dagen;
- ein svart dag;
- ein dag hende det
tid nett no
Døme
- enno i dag;
- ungdomen av i dag;
- dagens problem
i fleirtal: brukt om tidbolk
Døme
- i dei dagar;
- i gamle dagar;
- han har gode dagar;
- huset har sett betre dagar
i fleirtal: liv, levetid
Døme
- ho er blitt berømt på sine gamle dagar
brukt som etterledd i fleirtal i nemning på arrangement, tilskiping som varer to dagar eller meir
Døme
- Olavsdagane

Faste uttrykk

all sin dag
all si tid;
heile livet
han var stokk konservativ all sin dag
dags dato
i dag
per dags dato;
til dags dato har det ikkje hendt;
avtalen gjeld frå dags dato
den dag i dag
ennå
kva som skjedde med han, veit ho ikkje den dag i dag
ein av dagane
med det første;
snart
restlageret kjem til å bli seld ut ein av dagane
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
ha dagen
vere heldig;
lykkast
for å vinne, må ein ha dagen
her ein dag
nyleg
han ringde henne her ein dag
i alle dagar
brukt i uttrykk for undring
i alle dagar, kva er dette for noko?
kva i alle dagar skulle dei gjere no?
kvifor i alle dagar skulle vi gjere det?
i desse dagar
no, kva dag som helst
klart som dagen
innlysande
no minnest eg alt klart som dagen
kome for dagen
bli funnen eller kjend
eit stort arkiv har kome for dagen
leggje for dagen
vise
studentane har lagt for dagen ei stor interesse
no om dagen
no for tida
no til dags
no for tida
opp i dagen
- på jordyta;
  synberr
  plastleidninga ligg opp i dagen
- tydeleg, klart fram
  løyndomane kjem opp i dagen
sjå dagen
bli til
damelaget såg dagen i 2010
ta av dage
drepe
vere dags for
vere tid for eller på tide med
år og dag
lang tid
det er år og dag sidan eg såg han

Artikkelside

Side 3 av 50

Resultat per side: