Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 55 oppslagsord

briljant 1

substantiv hankjønn

Uttale

briljanˊt; briljanˊgt

Opphav

av fransk briller ‘stråle’; same opphav som briljant (2

Tyding og bruk

edelstein tilslipt som to avkorta pyramidar med sams grunnflate og slipt i mange fasettar
Døme
  • store briljantar i dronningkrona
Artikkelside

briljere

briljera

verb

Opphav

gjennom fransk briller ‘stråle, blenkje’; frå italiensk brillare

Tyding og bruk

glimre med ytre framferd eller dugleik;
greie seg strålande
Døme
  • briljere med god teknikk;
  • briljere i selskapslivet;
  • briljere på piano
Artikkelside

protactinium

substantiv inkjekjønn

Uttale

protaktiˊnium

Opphav

av gresk prot- og aktis ‘stråle’; jamfør proto-

Tyding og bruk

radioaktivt, metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 91;
kjemisk symbol Pa
Artikkelside

overstråle

overstråla

verb

Tyding og bruk

stråle sterkare (og dermed svekkje glansen av) noko anna
Døme
  • musikken overstråler manus og action
Artikkelside

ose

osa

verb

Opphav

av os (1

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det oser av kleda som tørkar
  2. lukte sterkt og vondt;
    Døme
    • han oser av brennevin
  3. i overført tyding: bere sterkt preg av;
    vere full av;
    stråle ut
    Døme
    • ho oste av forakt
  4. sende ut os (1, 2);
    Døme
    • lampa oser
Artikkelside

pire 4

pira

verb

Opphav

samanheng med spire (2

Tyding og bruk

  1. piple fram;
    renne ut;
    leke (i ein tynn stråle)
    Døme
    • vatnet pirte ut av kjeret
  2. vekse fram i ein grann spiss
    Døme
    • kornet pirer fram;
    • skogen pirer opp
Artikkelside

innstråling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å stråle inn
Døme
  • innstrålinga frå sola til jorda
Artikkelside

hete 3

heta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt hita; av heit

Tyding og bruk

  1. gjere varm;
    Døme
    • hete vatnet
  2. gje varme;
    stråle ut
    Døme
    • omnen hetar
  3. Døme
    • det hetar i kjakane
Artikkelside

lykke, lukke 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt lukka og lykka; av lågtysk (ge)lucke ‘lagnad, lykke’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • er lykka god, når vi fram i tide
  2. god lagnad;
    framgang, hell
    Døme
    • ha lykka med seg;
    • betre lykke neste gong!
    • det var ei lykke at skredet gjekk bortanfor husa
  3. djup og varig kjensle av glede og velvære;
    Døme
    • streve etter lykka;
    • finne lykka i livet;
    • bli fylt av lykke;
    • stråle av lykke

Faste uttrykk

  • freiste lykka
    prøve ut noko som ein vonar vil lykkast;
    prøve lykka
  • gjere lykke
    gjere oppglødd;
    ha suksess
    • gjere lykke hos publikum
  • lykka er betre enn forstanden
    hellet gjer at noko går bra sjølv om ein har handla uklokt
  • lykke på reisa!
    god reise!
  • lykke til!
    brukt som lykkynsking til nokon som skal gjere noko
    • lykke til med arbeidet!
  • prøve lykka
    prøve ut noko som ein håper vil lykkast;
    gje seg ut på noko utan å vite om det vil gå godt eller dårleg
    • ho prøvde lykka som modell;
    • prøve lykka i USA
  • på lykke og fromme
    på vona, på slump, som vågnad
    • gjere noko på lykke og fromme
  • til all lykke
    som vel var;
    heldigvis
    • til all lykke vart ingen skadde
  • til lykke!
    brukt som lykkynsking: gratulerer!
    • til lykke med dagen!
    • til lykke med barnet!
  • vere si eiga lykkes smed
    forme sin eigen lagnad;
    jamfør vere sin eigen lykkesmed
Artikkelside

lysstråle, ljosstråle

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stripe av lys frå ei lyskjelde;
Døme
  • fyrtårnet sender ut lysstrålar;
  • lysstrålar frå fjerne galaksar
Artikkelside
Side 2 av 6