Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 45 oppslagsord

i det same

subjunksjon

Tyding og bruk

innleier ei leddsetning som uttrykkjer at noko skjer samstundes;
i same augeblinken som, samtidig som
Døme
  • i det same eg gjekk ut, byrja det å regne
Artikkelside

under 2

preposisjon

Opphav

norrønt undir, eigenleg komparativ av, norrønt und ‘under’; jamfør undre (1 og undst

Tyding og bruk

  1. i samanlikning: på eit lågare nivå enn;
    lågare enn;
    mindre enn
    Døme
    • temperatur under null;
    • 20 m under vassflata;
    • ho er under 20 år;
    • ho bur to etasjar under meg;
    • vere, stå under nokon (i rang, intelligens osv.);
    • under hans rang;
    • gifte seg under sitt stand;
    • under vanleg standard;
    • selje noko under innkjøpspris;
    • eg sel ikkje for under 1000 kr
  2. i meir allmenn bruk: lågare enn;
    på undersida av
    Døme
    • liggje under senga;
    • krype under bordet;
    • betale under bordet – sjå bord (2, 1);
    • sitje under eit tre;
    • køyre under brua;
    • liggje under dyna;
    • nå opp under (el. oppunder) taket;
    • bjelkane oppe under (el. oppunder) taket;
    • bere noko under armen;
    • symje under vatn(et);
    • vegen står under vatn;
    • gå under – søkke; gå til grunne, bli øydelagd;
    • gå under jorda;
    • sove under berr(an) himmel;
    • det er ingenting nytt under sola;
    • ha fast grunn under føtene;
    • bryte nokon under seg
    • som adverb:
      • dei (i etasjen) under;
      • det ligg noko under – det er noko løynleg el. muffens;
      • ha mykje under – ha mykje å rutte med;
      • stø (opp) under (kravet);
      • skrive under (søknaden);
      • setje namnet sitt under (eit skriv)
  3. ved (nedre) kanten av
    Døme
    • bu under fjellet, åsen;
    • kome (nær) under land
  4. på innsida av
    Døme
    • ha lort under neglene;
    • stikke noko (inn) under kleda
  5. dekt eller verna av
    Døme
    • ha noko under lås og slå;
    • dekkje seg under falskt namn;
    • under vern av lova
  6. styrt av, underordna, underlagd;
    som er rekna til, som høyrer til
    Døme
    • stå under hans kommando;
    • ha mykje folk under seg;
    • Noreg under kong Sverre – jamfør tyd. 8;
    • slå, leggje under seg nye område;
    • segle under norsk flagg;
    • dette sorterer, høyrer (inn) under eit anna departement, eit anna kapittel;
    • sjå under «Noreg» i leksikonet;
    • samle, ta, gjere noko under eitt – i same bolken, operasjonen e l
  7. følgd av;
    utsett for;
    Døme
    • under tvil;
    • under alle omstende;
    • under visse vilkår;
    • under føresetnad av …;
    • arbeide under press;
    • setje nokon under tiltale;
    • han gjekk under namnet Gulosten
    • i uttrykk for noko som er i ferd med å bli gjort:
      • boka er under trykking, under revisjon;
      • kome, vere under tilsyn av lege;
      • vere under oppsikt
  8. om tid: (fram) gjennom, samtidig med
    Døme
    • under krigen, preika, middagen;
    • skaden skjedde under flyttinga
Artikkelside

kollidere

kollidera

verb

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

  1. støyte i hop
    Døme
    • bilane kolliderte;
    • kollidere med bussen
  2. i overført tyding: kome i strid eller konflikt
    Døme
    • dei ulike politiske kulturane kolliderer
  3. i overført tyding: finne stad samtidig med;
    falle saman med
    Døme
    • årsmøtet kolliderte med ei anna tilskiping
Artikkelside

faktura

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin facere ‘gjere’

Tyding og bruk

spesifisert rekning som kjøparen får samtidig med varene
Døme
  • skrive ut ein faktura;
  • betale fakturaer i nettbanken
Artikkelside

fallitterklæring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kunngjering om at ein er fallitt (1, 1)
  2. i overført tyding: vedgåing av at ein ikkje greier ein viss ting (med samtidig tap av ære)
    Døme
    • det ville vere ei fallitterklæring å gje seg midt i arbeidet
Artikkelside

komplementær

adjektiv

Opphav

frå fransk; jamfør komplement

Tyding og bruk

som utfyller kvarandre og samtidig utelukkar kvarandre;
utfyllande
Døme
  • komplementære eigenskapar
Artikkelside

ha mange jern i elden

Tyding og bruk

ha mange oppgåver samtidig;
Sjå: jern
Artikkelside

imedan 2

adverb

Tyding og bruk

i mellomtida, så lenge;
Døme
  • han kjem snart; vi kan vente her imedan
Artikkelside

i same augeblinken

Tyding og bruk

samtidig;
Sjå: augeblink
Artikkelside

hjelpespråk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. språk som blir brukt i omgang mellom folk av ulike nasjonalitetar, særleg eit som ikkje er morsmål for nokon av partane
    Døme
    • fransk har lenge vore hjelpespråk mellom diplomatar
  2. hjelpespråk (1) som ikkje samtidig er nasjonalspråk
    Døme
    • pidginengelsk og esperanto er hjelpespråk
Artikkelside
Side 2 av 5