Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 106 oppslagsord

jul, jol

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt jól

Tyding og bruk

  1. minnehøgtid for Jesu fødsel 25. desember;
    periode med fest og feiring i dagane før og etter 25. desember
    Døme
    • feire jul;
    • halde jul;
    • god jul!
    • bake til jul;
    • vere heime i jula
  2. førkristen midtvintersfest kring vintersolkverv

Faste uttrykk

  • bere ut jula
    gå etter ei vitjing i jula utan å ha fått traktement
  • kvit jul
    jul med snø
Artikkelside

jule

jula

verb

Opphav

same opphav som gyrde (2

Tyding og bruk

gje juling;
Døme
  • jule opp nokon
Artikkelside

før 3

preposisjon

Opphav

norrønt fyrr adverb, komparativ av for (6; jamfør først (3

Tyding og bruk

  1. tidlegare enn;
    Døme
    • eg kom før deg;
    • kom før klokka åtte!
    • vi håpar å vere på plass i det nye huset før jul;
    • onsdag før skjærtorsdag;
    • år 50 før Kristus
  2. brukt som adverb: på eit tidlegare tidspunkt
    Døme
    • både før og no;
    • før var det slik;
    • før i tida;
    • både den dagen og dagen før
  3. brukt som adverb: heller (2, 1)
    Døme
    • eg vil før gå enn å sitje på med deg

Faste uttrykk

  • frå før
    frå tidlegare (av), allereie
    • eg kjenner henne frå før av;
    • kva kan du om emnet frå før?
  • før eller sidan
    på eit eller anna tidspunkt
    • før eller sidan måtte vi tape ein kamp
  • jo før, jo heller
    så snart som mogleg
  • korkje før eller sidan
    ikkje på noko tidspunkt;
    aldri
    • korkje før eller sidan har eg sett eit slikt fargerikt syn;
    • han har aldri sett maken, korkje før eller sidan
  • som før
    slik det alltid har brukt å vere;
    uendra
    • halde fram som før;
    • ingenting er som før;
    • ynskje at alt skal bli som før
Artikkelside

samlast

verb

Opphav

av samle

Tyding og bruk

kome saman;
samle seg
Døme
  • heile familien samlast kvar jul
Artikkelside

sandkake

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. kake barn lagar av sand
    Døme
    • sitje i sandkassa og lage sandkaker
  2. tørr småkake steikt i lita form
    Døme
    • bake sandkaker til jul
Artikkelside

rush

substantiv inkjekjønn

Uttale

røsj

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. sterk tilstrøyming av folk;
    stor pågang
    Døme
    • forretningane har eit veldig rush før jul
  2. Døme
    • ferja går tre gonger i timen i rushet
  3. i idrett: stor fart;
    stormløp, sluttspurt
    Døme
    • lage mål på eit rush
  4. brått oppstemd, euforisk kjensle
    Døme
    • eit rush av velvære
Artikkelside

gris 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gríss

Tyding og bruk

  1. husdyr av svinefamilien med tjukk kropp, korte bein, små auge og tryne;
    tamsvin
    Døme
    • halde gris og sau;
    • slakte grisen til jul;
    • feit som ein gris
  2. ureinsleg eller slurven person
    Døme
    • ikkje søl slik, din gris!
  3. uanstendig eller umoralsk person
    Døme
    • ein gammal gris
  4. kortspel for barn
    Døme
    • skal vi spele gris?

Faste uttrykk

  • alt går i grisen
    uttrykk for ikkje å vere kresen
  • fy til grisen
    brukt for å uttrykkje beundring, avsky eller annan reaksjon
    • fy til grisen, så kjedeleg det er!
  • hyle/skrike som ein stukken gris
    skrike høgt og skjerande, særleg av smerte
  • ikkje likne grisen
    vere uakseptabel eller forkasteleg;
    vere dårleg eller meiningslaus
    • dette liknar ikkje grisen!
Artikkelside

grisekjøt, grisekjøtt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

kjøt av gris (1, 1);
Døme
  • salet av grisekjøt aukar før jul
Artikkelside

glugg 2

adverb

Tyding og bruk

brukt forsterkande: aldeles, fullstendig, heilt, kvekk
Døme
  • le seg glugg i hel;
  • dei kosar seg glugg på ferie;
  • eg gler meg glugg til jul
Artikkelside

gledeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som skaper eller gjev glede;
oppmuntrande, gledefylt;
Døme
  • ei gledeleg utvikling;
  • gledeleg jul!
  • det er gledeleg å sjå kor godt dei samarbeider
Artikkelside
Side 1 av 11